Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü öğretim görevlisi Prof. Dr. Burak Saltoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 22 Kasım’da açıkladığı ekonomi kararlarını Radyo Sputnik’te Ali Çağatay’la Seyir Hali programında değerlendirdi.
Prof. Dr. Saltoğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan kararlarının iktisatçılar ve halkta yansımaları konusunda “İktisadi politikada vites değişiminin ideali ne olmalıydı? Birincisi arkada bir model, bir teknik rapor ya da yol haritası olacak. Bunu hazırlayan teknik bir ekip olacak, arkasında siyasi irade bunu destekleyecek. Bizde görünen siyasi iradenin bu riski aldığı ama arkada teknik bir ekip var mı bilmiyoruz. Gerek kısa gerek orta vadede ufak çaplı fiyat hareketlerine bakanlardan büyük oyunculara kadar ciddi bir kafa karışıklığı yaratıyor. Normalde kur oynaklığı geçmişte de yaşadık ama geri inebileceğini insanlar destekleyebilirdi. Şimdi tek yönlü gibi görülüyor. Genelde karşısında iktisatçılar tarafından açıklanan bir yol haritası olması lazım. Burada Sayın Cumhurbaşkanı’ndan bir şey yapıldığını duyuyoruz ya da farklı kanallardan yetkisi ve görevi olmayan insanların sosyal medya üzerinden ‘bir şey deniyoruz’ kelimesine sarılıyor. Bu kadar dış borç, döviz ve ithalat ile iç içe girmiş bir ülkede bu seviyeler sürdürülebilir değil” diye konuştu.
‘Herhangi bir siyasi kararın arkasında ekonomik açıklayıcı olması lazım’
İnsanların kafalarında soru işareti oluştuğunu vurgulayan Prof. Dr. Saltoğlu, kararları tasarlayan danışmanların sistemi anlatması gerektiğini “Siyasetçi politik riski, oy sonucunu alıyor. Herhangi bir siyasi kararın arkasında ekonomik açıklayıcı olması lazım çünkü arkada bir model ve plan olması gerekiyor. Bunu da en son noktada politik riski alan siyasinin değil, onu alan ve fikri veren danışman ekibinin çıkıp insanlara aktarması gerekiyor. Eğer çalışmasını istiyorsa iletişim çok önemlidir. İkincisi insanların kafasındaki sorunların birçoğunun çözülmesi gerekiyor. Türkiye’nin ihracat ile cari açığı azaltan bir büyüme modeline geçmesine ikna edilmiş durumdayım ama bunun araçlarına ikna olmak çok zor hatta bu senaryoda imkansız diyelim ama bunun için zaten bir plan ve programla gelinmesi gerekiyor. Kur değersizleştirmede enflasyonla nasıl mücadele edeceksiniz? Dünyanın her yerinde yeni bir politika varsa bu kararı dizayn eden bir teknokratın olması gerekiyor” şeklinde anlattı.
‘Bu senaryoda enflasyon ve doları tutmak çok zordur, iktisadi bir şey olmadığına iktisatçılar ikna olmuş durumda’
Prof. Dr. Saltoğlu, açıklanan sistemin uygulanması durumunda olabilecekleri şu şekilde aktardı:
“Kurun burada durma şansı yok. Kamu bankalarının da kredi akıtmasına imkan yok çünkü 2018’den beri benzer şeyler denediğimiz için yıprandılar. Sermayesinin artması gerekiyor, karlılık rakamları ve faiz gelirleri son derece düşük. Bu nasıl olabilir? Arkadan kredi garanti fonu gibi bir şey ile hızlandırılabilir. Özel sektörü içeri katma için de daha önce yapılan aktif rasyosu denen bir şeyle cezalandırıcı bir şekilde özel bankalar zorlandı. Yanına da Kredi Garanti Fonu eklenerek zorlayıcı ve teşvik edici unsurlarla bunu bir şekilde getirdiniz diyelim ama bunun enflasyonist etkisi karşılaştırılır gibi değil. Yüzde 35-40 ücret artışında cirosu yüzde 5-15 artmayacak insanlar var. Önlerine ücret artış döneminde yüzde 30-40 gibi seviyeler gelecek. Birçok şirketin bunun altından kalkabileceğini sanmıyorum. Çevrenizde TL cinsinde bile olsa karlılığını arttıran kaç şirket görüyorsunuz? Asgari ücret dediğiniz kesim zaten yüzde 57 deniyor ki bu kayıt dışılığı nedeniyle olan bir şey, gerçek asgari ücretliler değil. Bu senaryoda enflasyon ve doları tutmak çok zordur. Kendi seçmen kitlesine nokta atışı yapacak bir dizayn da imkansız gibi çünkü makro dengeler çok bozuluyor. İktisadi bir şey olmadığına zaten iktisatçılar ikna olmuş durumda. Seçimse de zamanlamasının çok hızlı olması gerekiyor. Etki görür mü? Uzadıkça da kriz derinleşecek, kolay çıkılacakmış gibi gelmiyor.”