Milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılması için hazırlanan 1336 fezleke hafta sonunda TBMM Başkanlığı’na ulaştı. Meclis Başkanlığı da fezlekeleri Anayasa ve Adalet Komisyonu’ndan oluşan Karma Komisyon’a gönderdi. Komisyon, bunlardan 69'unu çeşitli nedenlerle iade etti. Şu an Karma Komisyon’un uhdesinde 1267 fezleke bulunuyor.
Hâlihazırda hakkında dosya düzenlenen ve milletvekilliği devam edenlerin sayısı 186. Hakkında fezleke hazırlanan milletvekili rekoru, HDP ve CHP’li milletvekillerinde. Bu kapsamda HDP'li 59 milletvekilinin 955,CHP'li 97 milletvekilinin ise 245 fezlekesi bulunuyor.
Komisyonda, AK Partili 12 milletvekilinin 13, MHP'li8 milletvekilinin 8, İYİ Partili8 milletvekilinin de 15dokunulmazlık fezlekesi yer alıyor.
Ayrıca Türkiye İşçi Partisi’nden 2 milletvekilinin 9, Demokratik Bölgeler Partisi'nden1 milletvekilinin 54, Demokrat Parti'den1 milletvekilinin 6, Yenilik Partisi’nden1 milletvekilinin 1, 6bağımsız milletvekilinin ise 30 fezlekesi bulunuyor.
Peki, bu fezlekeler ne anlama geliyor ve süreç nasıl işliyor? AK Parti Kırıkkale Milletvekili ve Adalet Komisyonu Başkanvekili Ramazan Can, süreci ve “siyasetçinin dokunulmazlığının kaldırılması için Meclis Başkanlığı’na sunulan rapor” olarak adlandırılan fezlekelerle ilgili merak edilenleri altı soruda Sputnik’e anlattı.
Kimler tarafından, nasıl hazırlanır?
“Hakkında suç işlendiği kanaati oluşan milletvekili için Cumhuriyet Savcılığı tarafından hazırlanıyor. Savcılık soruşturmanın devam edebilmesi için TBMM Başkanlığı’ndan izin istiyor. Adalet Bakanlığı da bu fezlekeleri TBMM Başkanlığı’na sunuyor. TBMM Başkanlığı da bunları Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyonu’na sevk ediyor. Ardından Karma Komisyon gündemine alıyor ve Hazırlık Alt Komisyon’a havale ediyor. Bu komisyon gerekli tahkikatları yaptıktan ve savunmaları aldıktan sonra üst komisyona bir rapor hazırlıyor. Bu raporda, ‘bizim kanaatimiz dokunulmazlığının kaldırılması yönündedir ya da ertelenmesi yönündedir ’ diye yazabiliyor. Bu arada, Anayasa’nın 14. maddesine göre suçüstü hal, adam öldürme ve devletin bölünmez bütünlüğü gibi durumlarda ise milletvekili olmadan önce soruşturmasına başlamak kaydıyla izinden muaf olunuyor.”
Fezlekenin içeriğinde nelere bakılıyor?
“Fezleke, milletvekillerinin görevinden önce ve sırasında işlemiş olduğu suçlarla ilgili iki kapsama ayrılıyor. Milletvekilliği esnasında işlenen suçlarla ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı tahkikat başlatıyor. Fezlekenin içeriğinde, Cumhuriyet Başsavcılığı vasıtasıyla gerekli deliller toplandıktan sonra yeterli şüphe ortaya çıkarsa milletvekilinin işlediği iddia edilen suçla ilgili deliller ve raporlar bulunuyor."
Alt Komisyon raporundan sonra süreç nasıl işliyor?
“Karma Komisyon’un verdiği karar dokunulmazlığının kaldırılması yönündeyse eğer dosya, TBMM Genel Kurulu’na geliyor. Genel Kurul’da görüşmeler sırasında karar yeter sayısı yetiyor. İtiraz olmadığı sürece el kaldırma yöntemiyle yapılan oylamaya geçiliyor. Ardından da dokunulmazlığın kaldırılması veya reddi ile ilgili bir karar veriliyor. Karar dokunulmazlığının kaldırılması yönünde çıkarsa TBMM bunu, Resmi Gazete’de yayımlıyor. Sonra da yargılamanın başlaması için fezlekeyi Adalet Bakanlığı üzerinden savcılığa geri gönderiyor.”
Milletvekilliğinin düşmesi nasıl gerçekleşiyor?
“Burada bir hususa özellikle dikkat etmek gerekiyor. Çünkü bir milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması, milletvekilliğinin düşmesi anlamına gelmiyor. Yargılanma sırasında milletvekili, yasamagörevini yapmaya devam ediyor. Maaşı ve sosyal hakları da kesintiye uğramıyor. Hakkındaki ceza kesinleştiğinde ise TBMM’ye gelen mahkeme kararı Genel Kurul’da okunuyor ve milletvekilliği düşüyor.’’
Milletvekilliği düşürülen vekil iptal davasını nasıl açıyor?
“Milletvekili, yasama dokunulmazlığının kaldırılması veya milletvekilliğinin düşmesine karar verilmesi halinde bunun için iptal davası açma hakkına sahip oluyor. Genel Kurul kararının ardından 7 gün içerisinde kararın anayasaya, kanuna veya içtüzüğe aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne dava açabiliyor. Anayasa Mahkemesi ise 15 gün içerisinde neticeyi kesin karara bağlıyor.”
Fezlekesi olan milletvekillerinin bir kısmının vekilliği düşerse erken seçime mi gidilir?
“Hayır. Her ne sebepten olursa olsun 30 milletvekilinin yeri boşalırsa eğer erken seçime değil ara seçime gidiliyor. Erken seçime ise ancak iki şekilde gidilebiliyor. Bu da birincisi, cumhurbaşkanı; ikincisi de TBMM’de 360 milletvekili erken seçim kararı alırsa oluyor. Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir kuralından yola çıkarak cumhurbaşkanı kendisi erken seçim kararı alırsa o dönemi yapmış sayılıyor. Eğer 360 milletvekili erken seçim kararı almış ise o zaman cumhurbaşkanı o dönemi yapmış sayılmıyor.”