DÜNYA

Sovyet nükleer bilimcilerinin araç sürmelerini yasaklayan talimatname gün yüzüne çıktı

Rusya Devlet Nükleer Enerji Şirketi Rosatom, ilk Sovyet atom bombasının yapımına katılan uzmanların güvenlik gerekçesiyle direksiyonda bulunmalarını yasaklayan talimatnamenin üzerindeki gizliliği kaldırdı.
Sitede oku

Rus uzman nükleer bir savaşı tetikleyebilecek nedenleri açıkladı
Önümüzdeki yılın ağustosunda kuruluşunun 75. yıldönümü kutlanacak olan Rus nükleer endüstri sektörünün tarihine ışık tutan arşiv belgeleri, ‘Rosatom’un tarihi’ adlı portalın özel bir bölümünde yayınlandı. Belgelerin arasında ilk Sovyet atom bombasının yapımına katılan uzmanların güvenlik gerekçesiyle direksiyonda bulunmalarını yasaklayan talimatname de bulunuyor.

Sovyet nükleer sanayiinin ilk başkanı Boris Vannikov'un imzasını taşıyan 18 Eylül 1948 tarihli talimatnameden, nükleer projede yer alan tüm uzmanların 'hangi mevkide olduklarına bakılmaksızın' makam araçlarını kendileri kullanmaları yasaklandığı görülüyor.

Talimatnameye göre sektöre bağlı kuruluş ve işletme yöneticileri, tüm çalışanların makam araçlarını kullanmalarını 'kesinlikle yasaklamalıydı', ayrıca 'sürücülerin çalışanlara araçları teslim etme olasılığını kaldıran' önlemler geliştirmeliydi. Bu nedenle sürücüler, araçları çalışanlara teslim etmeleri halinde hâkim karşısına çıkacakları konusunda bilgilendiriliyordu.

SSCB’de atom bombasının geliştirilmesinde yer alan uzmanların güvenliğine büyük önem veriliyordu. Kritik görevlerde bulunan bilimcilerin uçakla seyahat etmeleri yasaktı. Uzmanlar ancak demiryolu ile özel olarak kendilerine tahsis edilen ve istihbarat servis görevlileri tarafından korunan vagonlarda yolculuk yapabiliyordu.

Talimatname, bilimcilerin geçirdiği kazalar üzerine hazırlanmış

Böyle bir talimatnameyi yayınlama nedeninin, nükleer laboratuvarda çalışan iki bilimcinin makam araçlarını kendileri kullanarak kaza yapmaları olduğu anlaşıldı.

Daha önce gizliliği kaldırılan kaza protokolüne göre SSCB Bilimler Akademisi 2 no.lu Laboratuvar araştırma görevlisi İgor Panasyuk, buna hakkı olmadan direksiyona geçti ve geçirdiği kazada ağır yaralandı.

Diğer bir olayda ise aynı laboratuvarda görevli Lev Artsimoviç, araç direksiyonuna kendi geçti yaptığı kazada ‘tesadüf eseri yara almadan’ kurtuldu.

Nükleer projenin bilimsel yönetiminden sorumlu olan 2 no.lu Labortauvar’ın başındaki İgor Kurçatov’un en yakın yoldaşları olan Panasyuk ve Artsimoviç, nükleer fizik alanında birlikte olağanüstü keşifler yaptı. Panasyuk ilk Sovyet reaktörlerinin inşa ve devreye alma sürecinde önemli rol aldı, Artsimoviç ise elektromanyetik uranyum zenginleştirme aygıtlarını geliştirme ve nükleer başlıkların oluşturulması için gerekli Lityum 6 izotopunu elde etme sürecinde yer aldı.

Yorum yaz