Her şey Çin yatırımı uğruna: Taliban bu kez Buda heykellerini korumaya aldı
12:36 28.03.2022 (güncellendi: 19:08 28.03.2022)
© Fotoğraf : Twitter/@SavingMesAynak
Abone ol
Tarihi Buda heykelleri dahil her türlü sanat eserini yakıp yıkmasıyla da tanınan Taliban bu kez 12 milyon ton bakır barındırdığı tahmin edilen madene Çin yatırımı için üzerindeki 2000 küsur yıllık Budist manastırı kalıntılarını korumaya aldı. Ancak bakırın çıkarılması için tarihi yapının bozulması ve heykellerin taşınması gerekecek.
ABD'nin çekilmesiyle ağustosta Afganistan'da kontrolü ele geçiren Taliban'ın 1996-2001'deki ilk döneminde Bamyan vilayetindeki dev Buda heykellerini yıkması hafızalardayken, kalan Buda heykellerinin akıbeti Çin'e bağlı. Çin bu kez İslamcılığı yaymaması garantisi karşılığı eli kanlı örgütle iyi ilişkiler politikası yürütür ve 24 Mart'ta Dışişleri Bakanı Wang Yi'yi Kabil'e gönderirken, ABD tarafından dondurulan Afganistan Merkez Bankası'nın 7 milyar dolarını kullanamayan Taliban da Çin yatırımlarından medet umuyor.
'Dünyanın en büyük bakır yatağı'
Afganistan kırsalındaki mağaralarda meditasyon pozisyonunda oturan antik Buda heykellerinin yüzlerce metre altında dünyanın en büyük bakır yatağı olduğu sanılan rezervler yatıyor. Taliban, felç edici uluslararası yaptırımlar yüzünden çekilen nakit sıkıntısını aşmak için Pekin'in bu zengin damarı gelire dönüştürmesini umuyor.
Chinese Foreign Minister Wang Yi in a meeting with 1st Deputy Prime Minister Mullah Abdul Ghani Baradar expressed China's readiness to invest in mining and economic projects and to resume work at the Mes Aynak copper mine, Mullah Baradar's office said.#TOLOnews pic.twitter.com/06yI9myboJ
— TOLOnews (@TOLOnews) March 24, 2022
Kayalık yamaçta nöbet tutan savaşçılar, bir zamanlar pişmiş toprak Budaları yok etmeyi düşünmüş olsalar da, artık Mes Aynak bakır madeninin üzerinde birinci yüzyılda Budist rahipler tarafından inşa edilen manastırdan kalan tarihi eserleri koruma niyetlerini beyan ediyor.
“Mes Aynak: China to destroy ancient Buddhist city to mine copper”
— Afghan Historians (@AfghanHistorian) March 24, 2022
I reported in 2016 that Chinese gov owned company MCC planned to extract over $100B worth of copper deposited directly beneath the Buddhist city. Plan was delayed due to security concerns.https://t.co/marAPQOMkA
'Budaları korumak bizim ve Çinliler için çok önemli'
Bölgedeki Taliban güvenlik şefi Hakumullah Mubariz, bunun milyarlarca dolarlık Çin yatırımının kilidini açmanın anahtarı olduğunu belirtti.
AP'ye konuşan Mubariz, “Onları korumak bizim ve Çinliler için çok önemli” dedi.
China’s rush for the extraction of the #MesAynak copper mine worries us. That will benefit only China but rip Afghanistan economically and destroy an unmatched ancient site.
— Mohammed Omid Noor (@MohammedOmidNo1) March 3, 2022
A loss of wealth at the cost of demolishing thousands of artifacts must not be a priority for the Taliban pic.twitter.com/ctR5bOJ8oI
Geçmişte çevredeki dağlarda ABD destekli Afgan hükümeti güçleriyle savaşan Taliban birliğini komuta eden Mubariz, geçen yıl Afgan hükümet güçleri çekildiğinde adamlarıyla maden bölgesini kontrole almaya koşmasını “Ülke için önemli olacağını biliyorduk” diye izah etti.
Afghanistan's Taliban rulers are working to protect ancient Buddha statues in caves carved into cliffsides outside Kabul. One reason: They’re pinning their hopes on China to develop the site, believed to hold the world's largest deposit of copper. https://t.co/CPLHtsKoAN
— The Associated Press (@AP) March 27, 2022
'Afganistan'ın maden zenginliğine 1 trilyon dolar değer biçiliyor'
Taliban'ın heykellerle ilgili U dönüşü, Afganistan'ın kullanılmayan madencilik sektörünün güçlü cazibesinin göstergesi. Kabil'den gelip geçen yönetimler, ülkenin 1 trilyon dolar değerinde olduğu tahmin edilen maden zenginliklerini müreffeh bir geleceğin anahtarı olarak gördü, ancak hiçbiri sürekli savaş ve şiddet ortamından ötürü bunu paraya tahvil edemedi.
Çin'in yanısıra İran, Rusya ve Türkiye sırada
Şimdiyse İran, Rusya ve Türkiye'nin aralarında olduğu pek çok ülke, ABD'nin kaotik çekilmesinin ardından doğan boşluğu doldurarak yatırım yapmak istiyor.
Ama içlerinde en baskın çıkan Pekin, Mes Aynak'ta, Taliban kontrolündeki Afganistan'da geniş ölçekli bir projeyi üstlenen ilk büyük güç olabilir ve böylece Asya'nın jeopolitik haritasını yeniden çizme potansiyelini ele geçirebilir.
2008'de Çinlilerle 30 yıllık sözleşme imzalanmıştı
Araştırmalar madenin 12 milyon ton bakır barındırdığını gösterirken, 2008 yılında Hamid Karzai yönetimi, Mes Aynak'tan yüksek kaliteli bakır çıkarmak için MCC adlı Çinli bir ortak girişimle 30 yıllık sözleşme imzaladı.
Çin devlet şirketleriyle yeniden görüşme talimatı verildi
Ancak lojistik ve sözleşme sorunlarına takılan proje, 2014'te Çinli personel devam eden şiddet nedeniyle ayrıldığında, ilk deneme aşamasını aşamamıştı. Taliban'ın kontrolü ele geçirmesinin ardından kurduğu geçici hükümetin Maden ve Petrol Bakanı Şahbuddin Dilaver ekibine Çin devlet şirketleriyle yeniden görüşme talimatı verdi.
MCC, Çin Metalurji Grubu, Jiangxi Bakır Şirketi'yle temas kurup MCC ile son 6 ayda 2 kez görüşen Bakanlığın Dış İlişkileri Direktörü Ziyad Raşidi, Çinlileri 2008 tarihli sözleşmenin şartları üzerinden madene geri dönmeye çağırdı.
Çinliler sıkı pazarlıkçı çıktı
MMC'den bir teknik heyet kalan sorunları çözmek için gelecek haftalarda Kabil'i ziyaret edecek. Projenin anahtarı ise antik Buda heykellerini taşıyıp başka bir yere yerleştirmek. Ancak MCC sözleşmenin şartlarını yeniden müzakere etmek ve özellikle vergileri indirip ton başına hükümete ödenecek yüzde 19.5 oranındaki telif bedelini yarıya indirmek istiyor.
Raşidi, bu talepleri "Çinli şirketler mevcut durumu kendileri için ideal görüyor. Uluslararası rakipleri yokken hükümet tarafından ziyadesiyle destekleniyorlar" diye yorumladı.
Çin'in Kabil Büyükelçisi, konuyla ilgili "Görüşmeler devam ediyor" demekle yetindi.
Çin'in küresel çapta imalat devi statüsünü koruması bakımından nadir madenleri ele geçirmesi kilit önemde. Pekin, Taliban hükümetini tanımasa da, uluslararası topluma Afgan mal varlıklarının dondurulmasının kaldırılması çağrısı yaptı ve Kabil Büyükelçiliğini açık tuttu.
Taliban için yüz milyonlarca dolar sözkonusu
Mes Aynak projesinin hayata geçmesi, Afganistan devlet gelirlerine yılda 250-300 milyon dolar katabilir ki bu da yüzde 17'lik bir artış anlamına gelir. Yanısıra sözleşme boyunca Çinlilerden toplam 800 milyon dolar ücret alınması anlamına gelir. Nakit akışının bulunmadığı ve yoksulluğun daha da tırmandığı Afganistan açısından bunlar önemli miktarda para.
Ucuzculuk uğruna heykeller taşınıyor
Madenin üzerindeki tarihi eserleri kurtarmaya kararlı olduğunu söyleyen Bakan Dilaver, kalıntıları tamamen yerle bir edecek açık ocak madenciliği planlarını reddetti. Alternatif yeraltı madenciliği seçeneği MCC tarafından çok pahalı olarak değerlendirildi. Bunun üzerine Kültür Bakanlığı, kalıntıların büyük olasılıkla Kabil Müzesi'ne taşınması için bir plan sunmakla görevlendirildi. Dilaver, AP'ye "Eserlerin bir kısmını zaten başkente naklettik ve geri kalanını transfer etmek için çalışıyoruz, böylece madencilik çalışmaları başlayabilir" dedi.
#BDG #news: Afghanistan’s Mes Aynak Archaeological Site Threatened as Mining Talks Resume
— BDG: Buddhistdoor Global (@Buddhistdoor) March 16, 2022
Read more: https://t.co/IkKniQhXaB#buddhism #afghanistan #archaeology #history #heritage #mesaynak #mining #conservation #kabul #logar #asia #savingmesaynak #buddha pic.twitter.com/Fxbhb4mJyE
'Ruslar, İranlılar, Türkler ve Çinliler yatırım telaşında'
Bu arada Maden ve Petrol Bakanlığı'nın koridorlarını Afganistan'ın demirden değerli taşlara ve hatta lityuma dek çıkarılmamış madenlerine talip yatırımcılar doldurmuş durumda. Direktör Raşidi'nin kapısını çalanların başını Ruslar, İranlılar, Türkler ve elbette Çinliler çekiyor. Raşidi "Hepsi yatırım yapmak için büyük telaş içinde, özellikle Çinlilerin ilgisi sıradışı" dedi.
'Bize saldıran siz değil miydiniz?'
İronik olarak, daha önce Mes Aynak'ta çalışmayı engelleyen bizzat Taliban'dı. Adının açıklanmaması kaydıyla AP'ye konuşan bir MCC yetkilisi, madene giden yolun Afgan güçleriyle NATO müttefiklerini hedef alan el yapımı patlayıcılarla dolu olduğunu hatırlattı. Bölgedeki Çinli mühendisleri korumak için bir Afgan alayı görevlendirilmişti. Şimdi Taliban kendilerine "Güvenliği sağladık, çalışmalara başlayabilirsiniz" dediğinde, şakayla, "Bize saldıran siz değil miydiniz" diye soran Çinli yetkili, boyunlarına makineli tüfekler asılı muhataplarının yanıtının gülmek olduğunu belirtti.
