2017: Türk-Rus ilişkileri, uçak krizinin öncesine döndü

2016 yılını ciddi sınavlardan geçip Suriye'yle ilgili önemli anlaşmalar yaparak tamamlayan Rusya ve Türkiye, 2017'de İran'la birlikte Suriye'deki işbirliğini daha ileri seviyeye taşıyarak ve ABD'yi deyim yerindeyse saf dışı bırakarak krizde sona yaklaşılmasının adımlarını attı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yıl içindeki 7 yüz yüze görüşmesi, ilişkilerdeki yeni seviyenin en net göstergesi oldu.

2017, Suriye'de ateşkes anlaşmasıyla başladı. 30 Aralık 2016'da saat 00:00 itibarıyla başlayan, Rusya, Türkiye ve İran'ın garantör ülkeler olduğu ateşkes rejimi, Putin'in Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Savunma Bakanı Sergey Şoygu'yla yaptığı toplantıda açıklandı.

OCAK

İki ülke, ateşkes rejimindeki işbirliğini hemen yılın başında yaptıkları önemli bir anlaşmayla pekiştirdi. Rusya Savunma Bakanlığı ve Türkiye Genelkurmay Başkanlığı, Suriye'deki operasyonlar sırasında istenmeyen olayların önlenmesi ve uçuş güvenliğinin sağlanması yönünde bir anlaşma imzaladı.

Rusya Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Belge, Rusya Hava-Uzay Kuvvetleri ve Türk Hava Kuvvetleri'nin terörist mevzilerine yönelik saldırılar sırasındaki koordinasyon ve işbirliği mekanizmaları ile uçaklar ve insansız hava araçlarının Suriye hava sahasında bulunduğu sıradaki prosedürü belirliyor" dendi.

RUSYA VE TÜRKİYE'DEN İLK ORTAK HAVA OPERASYONU
Rusya Genelkurmay Başkanlığı Ana Harekat Dairesi Başkanı Orgeneral Sergey Rudskoy, 18 Ocak'ta Rusya ve Türkiye'nin Suriye'de El Bab'ın güneyindeki IŞİD unsurlarına yönelik ilk ortak hava operasyonunu düzenlediğini söyledi.

Rusya'nın sayılı gazetelerinden Kommersant, gelişmeyi 'Rusya ve Türkiye arasında yeni bir ittifak kuruldu' ifadesiyle aktardı.

DUMA, TÜRK AKIMI ANLAŞMASI'NI ONAYLADI
Rus parlamentosunun alt kanadı Duma, Ekim 2016'da İstanbul'da imzalanan Türk Akımı anlaşmasını onayladı. Daha sonra Rus parlamentosunun üst kanadı Federasyon Konseyi'nden de geçen anlaşma, 7 Şubat'ta Putin tarafından imzalanarak Rusya'da resmen yürürlüğe girdi.

TBMM Genel Kurulu'nda 2 Aralık'ta kabul edilen anlaşma, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 5 Aralık 2016'da onaylanmış ve 6 Aralık 2016'da Resmi Gazete'de yayınlanmasının ardından resmen yürürlüğe girmişti.

ASTANA GÖRÜŞMELERİ BAŞLADI

Rusya, Türkiye ve İran'ın girişimleriyle Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenen Suriye görüşmeleri 23 Ocak'ta başladı. Görüşmeler, Suriye hükümeti ve muhalefetinin aynı masada olması açısından büyük önem taşıyor.

Astana süreci, Aralık 2016'da Rusya lideri Putin'in, "Erdoğan ile Suriye görüşmelerinin barışçıl bir yerde devam etmesinin önerilmesi konusunda anlaştık. Bu yer, Kazakistan'ın başkenti Astana olabilir" açıklamasıyla başladı.

Astana'da yıl boyunca 8 toplantı yapıldı ve Suriye'de gerilimi azaltma bölgelerinin hayata geçirilmesi sağlandı.

Anlaşma da ayrıca, söz konusu bölgelerde hava saldırıları dahil olmak üzere tarafların silah kullanımının sona ermesi ve bu bölgelere insani yardımın ulaştırılması hedefleniyordu.

ŞUBAT

RUSYA YANLIŞLIKLA 3 TÜRK ASKERİNİ VURDU
Rusya, El Bab'da 3 Türk askerini yanlışlıkla vurdu. Erdoğan'ı arayarak taziyelerini ileten Putin, Rus uçaklarının koordinasyon eksikliği nedeniyle yanlışlıkla Türk askerlerinin bulunduğu binayı vurduğunu belirtti.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, olaya ilişkin olarak, "Uçaklarımız, Türk partnerlerimizin verdiği koordinatlara göre hareket etti, orada Türk askerlerinin bulunmaması gerekiyordu" dedi. TSK'dan buna karşılık yapılan açıklamadaysa, "10 gündür unsurlarımız aynı noktada" denildi.

Rus basınındaysa olayın 'Türkiye-Rusya ilişkilerini etkilemeyeceği' şeklinde yorumlar yapıldı. Kommersant konuya ilişkin haberinde, "Ankara'nın üst düzey yetkililerinden gelen ilk açıklamalara bakarak bu olay Moskova'yla ilişkilerin bozulmasına yol açmayacak gibi" ifadelerini kullandı. Nitekim söz konusu olay, bazı beklentilerin aksine, gerçekten de ilişkilerin zedelenmesine yol açmadı.

RUSYA İLE ‘ADLİ YARDIMLAŞMA ANLAŞMASI' TBMM'DE KABUL EDİLDİ

TBMM Genel Kurulu'nda görülen 'Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu Arasında Cezai Konularda Karşılıklı Adli Yardımlaşma ve Suçluların İadesi Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı', 15 Şubat'ta yapılan oylama sonucunda kabul edildi. Bu anlaşma, 1 Mart'ta da Rusya parlamentosunun üst kanadı Federasyon Konseyi'nden geçti.

Anlaşmanın onaylanması, Türk F16'larının Kasım 2015'te düşürdüğü Rus uçağının birinci pilotu olan Oleg Peşkov'u öldürmekle suçlanan Türk vatandaşı Alparslan Çelik'in Rusya'ya iade edilmesinin mümkün olup olmayacağı tartışmalara sebep oldu. Bazı Rus hukukçular, söz konusu anlaşmanın Çelik'in Rusya'ya iadesinin önünü açtığını savundu.

SURİYE'DE ÜÇLÜ GÖREV GÜCÜ OLUŞTURMA KARARI ALINDI

Kazakistan'ın başkenti Astana'da 2. turu tamamlanan Suriye barış görüşmelerinin sonucunda, garantör ülkeler Rusya, Türkiye ve İran, Suriye'deki ateşkesin izlenmesini sağlamak için 3'lü bir görev gücü oluşturmaya karar verdi. Rusya Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Sergey Verşinin, "Bu grup, ateşkes rejiminin korunması ve güçlendirilmesi için düzenli biçimde çalışacak" ifadelerini kullandı.

MART

RUSYA, TÜRKİYE VE ABD GENELKURMAY BAŞKANLARINDAN ANTALYA ZİRVESİ

Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar, Rus mevkidaşı Valeriy Gerasimov ve ABD'li mevkidaşı Joseph Dunford, Antalya'da sürpriz bir görüşme gerçekleştirdi. Toplantıda, Suriye ve Irak başta olmak üzere bölgedeki güvenlikle ilgili ortak konular görüşüldü.
Üçlü görüşme, türünün bilinen ilk örneğiydi. Zira bu temas, Rusya, Türkiye ve ABD genelkurmay başkanlarını bir araya getiren ilk üçlü görüşmeydi.

RUSYA İLE EL BAB ANLAŞMASI

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Özgür Suriye Ordusu güçlerinin kontrolü sağladığı El Bab'da, Suriyeli birliklerle karşı karşıya gelinmemesi için Rusya'yla bir anlaşma yapıldığını açıkladı.

RUSYA, 4 ÜRÜN ÜZERİNDEKİ YASAĞI KALDIRDI

Rusya hükümetinin imzaladığı karar ile Türkiye'den soğan, karnabahar, brokoli ve karanfil alımına yönelik yasak kaldırıldı. Bu dört tarım ürününün dışından Türkiye'den tuz alımına da yeniden izin verildi. Yasaklar, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Rusya Devlet Başkanı Putin ile Moskova'da gerçekleştireceği görüşmeden saatler önce kaldırıldı.

2014'TEN BU YANA İLK ÜDİK TOPLANTISI YAPILDI

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Putin ile bir araya gelerek 6. Türk-Rus Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK) toplantısına başkanlık etti. 2014'ten beri ilk kez toplanan ÜDİK, ilişkilerde yeni aşamaya geçişin temel taşlarından biri oldu.

Suriye'deki işbirliği ve ateşkesi pekiştirme çabalarının öne çıktığı zirve sonucunda ortak yatırım fonu kurulmasını öngören anlaşma dahil 8 ikili anlaşma imzalandı. Rusya Doğrudan Yatırımlar Fonu (RFPİ) ve Türkiye Varlık ve Yatırım Fonu'nun kuracağı ortak yatırım fonunun, ilk yatırımını Rus inşaat sektörüne 400 milyon dolar tutarında yapacağı açıklandı.

Putin ve Erdoğan, ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi gerektiğine vurgu yaptı.

​Putin, halen Rusya'da zorluk yaşayan Türk iş insanlarına ilişkin gelen bir soruya cevaben, Erdoğan ile yaptıkları görüşmelerde iş vizesi konusundaki yasakların kalkacağını söyledi. 100 milyar dolar hedefini yineleyen liderler, ticari ilişkilerde yerel para birimlerinin kullanılması çağrısı da yaptı.

LAVROV: TÜRK-RUS İLİŞKİLERİ 3. ÜLKELERİ HEDEF ALMIYOR

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova-Ankara ilişkilerindeki normalleşmenin, 3. ülkelere karşı bir süreç olmadığını söyledi. Lavrov "Rusya-Türkiye ilişkilerinin aylar süren krizden çıkmasının, bölgedeki güveni ve karşılıklı anlayışı arttıracağına inanıyoruz. Ankara ile karşılıklı işbirliğinin aşamalı olarak düzeltilmesinin, Güney Kafkasya'daki güven ve istikrar için iyi sonuçlar doğuracağını düşünüyoruz" ifadelerini kullandı.

NİSAN

HAN ŞEYHUN SALDIRISI, MOSKOVA VE ANKARA'YI KARŞI KARŞIYA GETİRDİ

İdlib'in Han Şeyhun kasabasında düzenlenen kimyasal saldırı ve ABD'nin bunu gerekçe göstererek Şayrat üssünü vurması nedeniyle yaşanan gerilimde Rusya ve Türkiye, Suriye yüzünden karşı karşıya geldi. Dönemin Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Türkiye'deki laboratuvar sonuçlarına göre, saldırıda 'sarin gazı kullanıldığının kesinleştiğini' söyledi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, "Han Şeyhun'daki olayla ilgili tespitleri Türkiye değil, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) yapmalı" yanıtını verdi.

Han Şeyhun üzerinden yaşanan gerilim fazla uzun sürmedi ve Rusya ve Türkiye, Astana sürecinde Suriye'deki çatışmaları sona erdirmek için yakın işbirliği yapmaya başladı.

RUSYA'DAN TÜRKİYE'DEKİ REFERANDUMA SAYGI ÇAĞRISI

Türkiye'de 16 Nisan'da anayasada birtakım değişikliklerinin öngörüldüğü referandum yapıldı. Batılı ülkeler referandum nedeniyle Türkiye'ye eleştiriler yöneltirken Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Türkiye'de düzenlenen anayasa değişikliği referandumunun sonuçlarına saygı gösterilmesi gerektiğini söyledi.

RUSYA VE KOALİSYON'DAN TÜRKİYE'NİN ŞENGAL VE KARAÇOK OPERASYONLARINA TEPKİ

ABD öncülüğündeki koalisyon güçleri gibi Rusya'dan da, Türkiye'nin Irak'ın Şengal (Sincar) ve Suriye'nin Karaçok Dağı'na düzenlediği hava saldırılarına tepki gösterdi. Rus Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasında, "Bu gibi adımlar Moskova'da çok ciddi endişeler yaratıyor" dendi.

RUSYA, TÜRK VATANDAŞLARININ VLADİVOSTOK'TAN GİRİŞİNİ KOLAYLAŞTIRDI

Rusya Başbakanı Dmitriy Medvedev, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 18 ülkenin vatandaşlarının Vladivostok Limanı'ndan elektronik vize ile ülkeye girişini kolaylaştırmaya yönelik bir kararname imzaladı. Bu sistemle Rusya Dışişleri Bakanlığı sitesi üzerinden doldurulan başvuru ile olumlu yanıt alınması durumunda dört gün içinde Rusya sınırında vize alınabiliyor. 30 gün geçerli olan bu vize ile 8 güne kadar ülkede kalınabiliyor.

MAYIS

PUTİN VE ERDOĞAN'DAN GERİLİMİ AZALTMA BÖLGELERİ KURMA KARARI

Erdoğan, 3 Mayıs'ta Putin'in daveti üzerine Rusya'nın Soçi kentine gitti. İdlib'e bağlı Han Şeyhun kasabası üzerinden yaşanan gerilim nedeniyle zor geçeceği düşünülen Soçi'deki zirvede Suriye ile ilgili kritik bir karar alındı. Putin ve Erdoğan, başta İdlib olmak üzere Suriye'de gerilimi azaltma bölgelerinin kurulması konusunda mutabık kaldı. Erdoğan, Han Şeyhun'da gerçekleştirildiği iddia edilen kimyasal silah saldırısını hatırlattı ve İdlib'in bir çatışmasızlık bölgesi olacağını söyledi. Putin ve Erdoğan, ilerleyen aylarda hayata geçirilecek olan dört gerilimi azaltma bölgesiyle ilgili ilk görüşmeyi de Soçi'de harita üstünde gerçekleştirmiş oldu.

PUTİN: TÜRK-RUS İLİŞKİLERİNDE NORMALLEŞME SÜRECİ TAMAMLANDI

Putin ayrıca, 3 Mayıs'taki görüşmeyle normalleşme sürecinin tamamlandığını ve ilişkilerin iyileşmeye başladığını söyledi. Görüşmenin ardından vize ve domates ihracatı haricinde tüm kısıtlamaların kaldırıldığı açıklandı.

RUSYA, TÜRKİYE VE İRAN, GERİLİMİ AZALTMA BÖLGESİ ANLAŞMASINI İMZALADI

Putin-Erdoğan zirvesinin ardından Rusya, Türkiye ve İran, Astana'da 3-4 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilen Suriye barış görüşmeleri sonucunda dört gerilimi azaltma bölgesi kurulmasına yönelik bir anlaşma imzaladı. İdlib, Hama, Doğu Guta ve Dera'da kurulan bölgeler üzerinde ABD uçaklarına uçuş yasağı getirildi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın yayınladığı anlaşma metnine göre garantör ülkeler, ateşkes rejiminin çatışan taraflar tarafından uygulanmasını sağlamak için gerekli tüm tedbirleri alacağını; güvenli bölgelerin içerisi ve dışarısında IŞİD, El Nusra (yeni ismiyle Fetih el Şam) ve El Kaide veya IŞİD ile ve BMGK tarafından terör örgütü olarak kabul edilen tüm örgütlerle bağlantılı her türlü kişi, grup, oluşum, kuruluşlarla mücadeleyi sürdürmeye yönelik tüm tedbirleri alacağını; şimdiye kadar katılmamış olan silahlı grupların ateşkes rejimine katılmalarını sağlamaya yönelik çabalarına devam edeceğini taahhüt etti.

PUTİN: SURİYELİ KÜRTLERE SİLAH GÖNDERMİYORUZ

ABD'nin Suriye'nin kuzeyindeki Kürt gruplarına silah sevkiyatını artırdığı dönemde, Moskova'nın da Kürtlere silah gönderdiği öne sürüldü. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinin Suriye'deki Kürt güçlerine silah göndermediğini, bu nedenle Türkiye'nin endişelenmesi gereken bir durum olmadığını söyledi.

Putin, "Kürt faktörü Suriye'de gerçek bir faktör olduğu için, Kürt güçler IŞİD'le savaştığı için ve bu konuda en etkili güçlerden biri oldukları için, onlarla — en azından askerlerimizle herhangi bir çatışmanın önlenmesi için — çalışma düzeyinde temaslarımızı korumaya hakkımız olduğunu düşünüyoruz" ifadelerini kullandı.

PUTİN'DEN TÜRK AKIMI İNŞASINA BAŞLAMA TALİMATI

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türk Akımı doğalgaz boru hattıyla ilgili hazırlıkların tamamlanması üzerine inşa çalışmalarına başlama talimatı verdi. 7 Mayıs'ta Rus enerji şirketi Gazprom, Türk Akımı projesinde deniz kısmı için boru hattı inşaatına başlandığını duyurdu.

ALPARSLAN ÇELİK'E 5 YIL HAPİS CEZASI

Suriye'de düşürülen Rus uçağının pilotunun öldürülmesi olayında hakkında verilen takipsizlik kararı kaldırılıp yeniden soruşturma başlatılan Alparslan Çelik, 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 31 Mart'ta üzerlerinde, otomobillerinde ve evlerinde yapılan aramada 5 otomatik tüfek, 4 tabanca ve 2 telsiz ele geçirilen, '6136 sayılı Ateşli Silahlar Kanununa Muhalefet' ve 'Harp silahı bulundurmak' suçlarından yargılanan sanıklardan, aralarında Alparslan Çelik'in de bulunduğu 7 kişiye 5'er yıl hapis cezası verildi.

KARŞILIKLI TİCARİ KISITLAMALARIN KALDIRILMASI İÇİN ORTAK BİLDİRİ İMZALANDI

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek ile Rusya Federasyonu Başbakan Yardımcısı Arkadiy Dvorkoviç, karşılıklı ticari kısıtlamaları kaldıran ortak bir bildiriye de imza attı.

İmza töreni öncesinde Başbakan Binali Yıldırım ile Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatının (KEİ) 25'inci Kuruluş Yıldönümü Zirvesi için İstanbul'da bulunan Rusya Başbakanı Dmitriy Medvedev ikili bir görüşme gerçekleştirdi. Rus basınında yer alan haberlere göre Medvedev, Yıldırım'a domates ithalatına uygulanan kısıtlamaların yürürlükte kalacağını söyledi.

​PUTİN EKONOMİK KISITLAMALARI KALDIRDI

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye'ye yönelik bazı ekonomik kısıtlamaların kaldırılmasını öngören kararnameyi imzaladı. Buna göre Putin, Türk şirketlerinin Rusya topraklarında iş yapmasına ve Türk vatandaşlarının Rusya'da istihdam edilmesine ilişkin kısıtlamaları kaldırdı. Putin, vizesiz olarak Rusya'ya seyahat edebilecek Türk vatandaşlarının kapsamını da genişletti.

HAZİRAN

PUTİN: TÜRKİYE'YE S-400 SEVK ETMEYE HAZIRIZ

Rusya Devlet Başkanı Putin, ülkesinin, Türkiye' S-400 hava savunma sistemi sevk etmeye hazır olduğunu söyledi. Putin, "Türkiye ile S-400 füze savunma sistemi sevkiyatı ihtimalini görüştük. Buna hazırız. (Üretim konusundaki) işbirliğine gelirsek, bu, Türk sanayisinin buna hazır olup olmadığıyla ilgili ayrı bir konu. Zira bu sistemleri daha önce yurtdışında üretmedik" dedi.

MEDVEDEV, DOMATES HARİÇ TÜM KISITLAMALARI KALDIRDI

Rusya Başbakanı Dmitriy Medvedev, Türkiye'den tarım ürünü alımına yönelik kısıtlamaların kaldırılmasını öngören hükümet kararını imzaladı. Rusya hükümetinin internet sitesinde yayınlanan belgeye göre, Türkiye'den salatalık, elma, armut, üzüm, çilek ile tavuk ve hindi ürünlerinin alımına yönelik yasak resmen kalkmış oldu. Domatese yönelik yasak ise devam ediyordu. Bunların yanı sıra hükümet kararı ile Türk şirketlerinin Rusya'da inşaat çalışmaları yapmalarına ilişkin kısıtlamalar da kaldırıldı.

YERHOV, RUSYA'NIN YENİ ANKARA BÜYÜKELÇİSİ OLDU

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, eski İstanbul başkonsolosu Aleksey Yerhov'un Ankara Büyükelçiliği görevine atanmasını öngören kararnameyi 19 Haziran'da imzaladı. Böylece Yerhov, kendinden önceki büyükelçi Andrey Karlov'un görevdeyken Aralık 2016'da suikasta kurban gitmesinden beri tam altı aydır boş kalan büyükelçilik görevine getirilmiş oldu. Yerhov, daha sonra temmuzda da Erdoğan'a güven mektubunu sundu.

PUTİN, TÜRK AKIMI'NIN BORU DÖŞEME ÇALIŞMALARINI BAŞLATTI

23 Haziran'da Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki Anapa kentinde Türk Akımı doğalgaz boru hattının parçalarını birleştirme çalışmalarını takip eden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı telefonla arayarak derin sulardaki boru döşeme işlemine başlandığını söyledi.

TEMMUZ

ERDOĞAN, ŞOYGU'YLA GÖRÜŞTÜ

Suriye'deki temasların yoğunlaştığı dönemde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu'yu Tarabya Köşkü'nde kabul etti. Suriye'deki işbirliğinin görüşüldüğü 2 Temmuz'daki toplantıya Milli Savunma Bakanı Fikri Işık, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, MİT Müsteşarı Hakan Fidan ile Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreter Yardımcısı ve Sözcüsü İbrahim Kalın da katıldı.

ERDOĞAN: S-400 İÇİN İMZALARI ATTIK

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Türkiye ile NATO arasında gerilime neden olan S-400 füzelerinin satın alımıyla ilgili Rusya'yla imzaların atıldığını açıkladı. Erdoğan, "Bir ülke kendi güvenliği için arayış içindedir. Ortak üretim tercih sebebidir. İnşallah S-400'leri ülkemizde göreceğiz" dedi.

HAMBURG'DA PUTİN-ERDOĞAN ZİRVESİ

Putin ve Erdoğan, 8 Temmuz'da Almanya'nın Hamburg kentinde düzenlenen G20 Zirvesi sırasında bir araya geldi. Görüşme yaklaşık bir saat sürdü.

Putin, Erdoğan'a hitaben, "Sayın Cumhurbaşkanı, büyük ölçüde sizin duruşunuz sayesinde, Suriye'deki durumu iyiye doğru değiştirmek mümkün oldu. Bu süre içinde terörist oluşumlara büyük darbe indirildi ve çözüm süreci ciddi biçimde ilerledi" ifadelerini kullandı.

​Türkiye-Rusya ilişkilerinin bölgede sağladığı olumlu sonuçlara işaret eden Erdoğan da, "Gerçekten inanıyorum ki bölge halkında, dünyaya da örnek teşkil edecek şekilde. Beklentiler yüksek, tabii özellikle aramızdaki bu ilişkilerin ikili ilişkilerle de güçlendirilmiş olması hakikaten her iki ülke halkına da örnek olarak fayda sağlıyor" ifadesini kullandı.

AĞUSTOS

LAVROV VE ÇAVUŞOĞLU SURİYE'Yİ MASAYA YATIRDI

Moskova ve Ankara arasında Suriye'de barış arayışları için sürdürülen diplomasi trafiği ağustosta da devam etti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Türk mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu, Filipinler'in Manila'da bir araya gelerek Suriye'de gerilimi azaltma bölgelerinin kurulması ile bu ülkedeki çatışmaların sonlandırılması konularını ele aldı.

​Çavuşoğlu, görüşmeyle ilgili olarak şunları söyledi: "Malum Suriye'yi değerlendirdik. Önümüzdeki süreçte yine Astana toplantısı olacak, onun hazırlıkları. Vize konusunu değerlendirdik. Yine domates başta olmak üzere bazı ürünler, esasen domatesin dışında ciddi bir şey de kalmadı ama daha da ekonomik ilişkilerimizi nasıl geliştiririz, bunları değerlendirdik. Faydalı bir görüşme oldu."

İZMİR ENTERNASYONAL FUARI'NIN PARTNERİ ÜLKESİ RUSYA

Türkiye'nin ilk ve en kapsamlı ticaret fuarı olan İzmir Enternasyonal Fuarı, kapılarını konuklarına 86. kez açtı. Partner ülkenin Rusya olduğu fuarda Türkiye-Rusya İş Forumu da yapıldı. Fuarda konuşan Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, Türkiye ve Rusya'nın çok iyi ticari ortak olduğunu, iki ülkenin başta sanayi tarım, ulaşım, enerji, inşaat olmak üzere çok yönlü iş birliği yaptığını söyledi.

Türkiye ve Rusya, İzmir Enternasyonal Fuarı kapsamında, yaklaşık 820 milyon dolar değerinde ön anlaşma imzaladı.

EYLÜL

ERDOĞAN: S-400'LER İÇİN KAPORA ÖDENDİ

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya'dan S-400'lerin alınması için imzaların atıldığını ve kapora verildiğini söyledi.

Rusya Devlet Başkanı Putin'in Askeri ve Teknik İşbirliği'nden Sorumlu Danışmanı Vladimir Kojin de, Rusya ve Türkiye'nin S-400 füze sistemlerinin sevkiyatına ilişkin kontratı imzaladıklarını ve kontratın hayata geçirilmeye başlayacağını doğruladı.

RUSYA, TÜRKİYE VE İRAN'DAN İDLİB UZLAŞISI

Türkiye, Rusya ve İran, Astana'da 15 Eylül'de düzenlenen görüşmelerde Suriye'nin İdlib bölgesinde oluşturulacak olan dördüncü gerilimi azaltma bölgesini beraber koruma konusunda anlaştı. Üç ülkenin ortak açıklamasında, İdlib ve komşusu Lazkiye, Hama ve Halep bölgelerinde devriye gezmesi için üç ülkenin kendi güçlerini göndereceği belirtildi.
Gözlemci kuvvetlerin faaliyetlerinin, üç ülke arasında oluşturulacak Müşterek Koordinasyon Merkezi tarafından koordine edileceği de kaydedildi.

PUTİN, 2. KEZ ANKARA'DA

28 Eylül'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beştepe'de ikili ve heyetlerarası görüşme gerçekleştirdi. Bu, Putin'in 2017'deki 2. Türkiye ziyaretiydi.

İki liderin görüşmesinde ağırlıklı olarak Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) 25 Eylül'deki bağımsızlık referandumu ve Suriye konuları ele alındı.

Erdoğan, Irak ve Suriye'nin toprak bütünlüğünün korunması konusunda Putin ile mutabık kaldıklarını söyledi.

Putin de Suriye'deki çözüm çabalarına yaptığı katkılardan dolayı Erdoğan'a teşekkür etti ve Suriye'de kurulan gerilimi azaltma bölgeleri ile önemli bir başarıya imza atıldığını söyledi. Putin ayrıca, Suriye'de çözüm için siyasi şartların artık oluştuğunu da sözlerine ekledi.

EKİM

RUS TARIM ÜRÜNLERİ SEVKİYATINA YENİ DÜZENLEME

Türkiye, Rusya'dan tarım ürünü sevkiyatına yeni düzenleme getirdi. Ekonomi Bakanlığı'nın açıklamasında Rusya Federasyonu menşeli veya çıkışlı olan ürünlerin ithalatında sevk ülkesine bakılmaksızın 9 Ekim 2017 tarihinden itibaren Ticaret Müşavirliği/Ataşeliği onaylı fatura aranması hususunda gereğinin yapılması istendi.

Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, Sputnik'in konuya ilişkin soruları üzerine, kararın Ekonomi Bakanlığı tarafından alındığını ifade ederek, Rusya'nın da Türkiye'den aynı belgeleri istediğini, Türkiye'nin de ‘mütekabiliyet esası' çerçevesinde bu kuralı getirdiğini söyledi.
Öte yandan bu gelişme, Türkiye'nin Rusya'ya uyguladığı domates alım yasağının çözülemediği bir döneme denk gelmesi bakımından da dikkat çekiydi.

KAHRAMAN RUSYA'DA

Parlamentolararası Birlik (PAB) 137. Genel Kurulu dolayısıyla Rusya'ya giden TBMM Başkanı İsmail Kahraman, beraberindeki heyetle Rusya Federasyonu Federal Meclisi Devlet Duması Başkanı Vyaçeslav Volodin ile görüştü.

Ziyarette görüşmeden duyduğu memnuniyeti dile getiren Kahraman, "Rusya, bizim için değerli bir komşudur. Tarihi derinliklere dayalı komşuluklarımız var. Bizim için ikili ve bölgesel iş birliği bağlamında da çok önemli bir devlettir" değerlendirmesinde bulundu.

ERDOĞAN: PUTİN'LE S-500'LERİ DE GÖRÜŞÜYORUZ

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le sadece S-400'leri S-500 füze savunma sistemlerini de ele aldıklarını söyledi.

Erdoğan, "S-400'lerle alakalı herhangi bir sıkıntı yok. Birinci pakette ortak üretimimiz olmayacak. Ama ikinci paketten itibaren artık ortak üretimin adımlarını inşallah atacağız. Sayın Putin'le görüşmelerimizde işi S-400'lerle bitirmeyi düşünmüyoruz. S-500'lerle ilgili de görüşmelerimiz oldu" dedi.

PUTİN, SURİYE ULUSAL DİYALOG KONGRESİ İNİSİYATİFİNİ AÇIKLADI

19 Ekim'de Putin, ismi daha sonra ‘Suriye Ulusal Diyalog Kongresi' olarak belirlenen Suriye halk kongresini toplama inisiyatifini kamuoyuyla paylaştı.

Bu inisiyatif 22 Kasım'da Soçi'de Putin, Erdoğan ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin yaptığı üçlü zirve sonucunda resmiyete döküldü. Kısa süre içinde toplanacağı açıklanan kongre, özellikle Türkiye ve Rusya arasındaki Kürt grupların katılımına ilişkin anlaşmazlık nedeniyle ertelendi.

Kongre'nin 29-30 Ocak'ta Soçi'de yapılması beklenirken Rusya Devlet Başkanlığı Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev'in yaptığı açıklamaya göre PYD masada olmayacak.

Diğer taraftan Suriye Kürtleri Ulusal Konseyi (ENKS) Yöneticisi Kawa Azizi, Suriye Ulusal Diyalog Kongresi'ne 23 Kürt temsilcinin katılacağını, PYD'nin ise Türkiye ve İran'ın itirazları nedeniyle katılamayacağını söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da, Suriye Ulusal Diyalog Kongresi'nin katılımcı listesinde yaklaşık 1700'den fazla ismin yer aldığını ifade etti.

Suriye'deki çeşitli etnik ve dini gruplar ile hükümet temsilcilerini bir araya getirecek kongrede, ülkenin yeni anayasasının tartışılması bekleniyor.

PUTİN VE ERDOĞAN'DAN KRİTİK TELEFON GÖRÜŞMESİ

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 21 Ekim'de yaptıkları telefon konuşmasında ikili ilişkilere ve Suriye konusuna değindi. Başta İdlib olmak üzere Suriye'de çatışmasızlığın hayata geçirilmesine yönelik değerlendirmelerde bulunan iki lider, Astana sürecini de ele aldı. Erdoğan ve Putin, bölgesel konularda da yakın iş birliği ve koordinasyon içinde olma konusunda mutabık kaldı.

Başta İdlib olmak üzere Suriye'de çatışmasızlığın hayata geçirilmesine yönelik değerlendirmelerde bulunan iki lider, Astana sürecini de ele aldı. Erdoğan ve Putin, bölgesel konularda da yakın iş birliği ve koordinasyon içinde olma konusunda mutabık kaldı.

DOMATES YASAĞI 2 YIL SONRA RESMEN KALKTI

Rusya'nın Türkiye'ye uyguladığı domates yasağı, Rus hükümetinin 27 Ekim'de onayladığı bir karar ile resmen kaldırıldı. Böylece iki ülke arasında iki yıldan beri tartışma konusu olan domates yasağı son bulmuş oldu.
Domates yasağının Türkiye'yi bu kadar etkilemesinin sebebi, söz konusu ambargo gelmeden önce Türkiye'nin Rusya'ya 260 milyon dolarlık bir domates ihracatı gerçekleştiriyor olmasıydı.
Domates, Türk jetlerinin Kasım 2015'te bir Rus savaş uçağını düşürmesinin ardından Rusya'nın Türkiye'den ithalatına yasak getirdiği 21 tarım ürününden biriydi.

RUSYA, TÜRKİYE'DEN PATLICAN VE NAR SEVKİYATINA İZİN VERDİ

Rusya, domateslerin ardından 30 Ekim'den itibaren Türkiye'den patlıcan ve nar sevkiyatına da izin verdi. Rusya Tarım Bakanı Aleksandr Tkaçev, Türkiye'den yılda 10-15 bin ton nar, 2-3 bin ton da patlıcan sevkiyatı yapılabileceğini belirtti.

KASIM

PUTİN: TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERDE KRİZ ÖNCESİNE DÖNDÜK

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, aynı yıl içindeki 6. yüz yüze görüşmesini 13 Kasım'da Soçi'de gerçekleştirdi.

İki lider, turizm ve ekonomi alanında yapılan iş birliğine vurgu yaparak ilişkilerin uçak krizinin öncesindeki seviyeye tekrar döndüğünü belirtti.

Görüşmelerde Suriye'deki durumunda gündeme alındığını söyleyen Erdoğan, "Gelinen noktada siyasi çözüme odaklanabileceğimiz bir noktaya ulaştık" ifadelerini kullandı.

Putin de bölgesel konular için Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde Suriyeli taraflar arasında diyalog kurulabilmesi için koşulların oluştuğunu belirtti ve "Erdoğan'a yapılan ortak çalışmalar için teşekkür ediyorum" dedi.

ERDOĞAN: S-400 ÖDEMELERİ KONUSUNDA ANLAŞTIK

Erdoğan, 17 Kasım'daki açıklamasında, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le yaptıkları görüşmede S-400 füze savunma sistemi alımı için ödemeler konusunda mutabakat sağladıklarını açıkladı.

Cumhurbaşkanı, Rusya'dan S-400'lerin alımı konusunda şunları söyledi: "Öncelikli olarak görüştüğümüz S-400. Anlaşma imzalandı, detaylar üzerinde savunma sanayi müsteşarımızla muhatapları görüşmeleri sürdürüyor. Avanslar meselesi var, kredi meselesi var. Ödemelerdeki faiz noktasında bu görüşmemizde biz kendisiyle mutabakat sağladık. Hatta bakanlar olarak da mutabık kalındı, teyit ettik. Alttaki bürokratların yaklaşımı ile ikimizin ortaya koyduğu yaklaşımın farklı olduğu ortaya çıktı. Arkadaşların yoğun çalışmaları olursa 22'sinde de bir araya geldiğimizde önemli mesafe kat etmiş oluruz."

SOÇİ'DE TARİHİ PUTİN-ERDOĞAN-RUHANİ ZİRVESİ

2017'de bölgenin geleceği açısından en önemli zirve, 22 Kasım'da Soçi'de yapıldı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türk ve İranlı mevkidaşları Recep Tayyip Erdoğan ve Hasan Ruhani ile Suriye'de çözüm arayışı için bir araya geldi. Bu, üç garantör ülke arasında gerçekleştirilen en üst düzeyli ilk görüşmeydi.

Nitekim üç lider, toplantının ardından yaptıkları basın açıklamasında Suriye Ulusal Diyalog Kongresi'nin toplanacağını duyurdu.

Rus lider, kongrede yeni anayasa ve seçimlerin masaya yatırılacağını açıklarken, yaptıkları görüşmede ülkedeki dış ve iç muhalefetinin kongreye davet edilmesi konusunda anlaşma sağladıklarını kaydetti.

Erdoğan da mutabık kalınan kongre ile ilgili olarak "Bu çabanın başarısı başta rejim ve muhalefet olmak üzere tarafların tutumuna bağlıdır" ifadesini kullandı. Erdoğan, kongrede yer bulup bulmayacağı henüz belli olmayan Suriyeli Kürtlerle alakalı olarak da "Suriye'nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğü ile ülkemizin milli güvenliğine kasteden terörist unsurların süreçten dışlanması, Türkiye olarak önceliklerimiz arasında yer almaya devam edecektir" dedi.

​Görüşmenin sonucunda bir ortak bildiri kabul edildi: Suriye'nin egemenliğine, birliğine ve bütünlüğüne bağlılıklarını teyit eden liderler, bildiride "Gerilimi azaltma bölgeleri ve Suriye krizinin çözümüne yönelik hiçbir siyasi inisiyatif, ülkenin egemenliğini, birliğini ve bütünlüğünü hiçbir halükarda bozmamalı" ifadelerini kullandı.

'PUTİN KENDİ ZAFERİNİ İLAN ETTİ'

İngiliz The Times gazetesi, Suriye'de Rusya, Türkiye ve İran hattında yaşanan diplomatik gelişmelere yer verdiği analizde, Rusya'nın bölgedeki arabulucuk görüşmeleriyle 'kendi zaferini ilan ettiğini' yazdı. Richard Spencer imzalı analizde, Putin'in Soçi'deki zirve öncesi Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı ağırlayarak IŞİD'e karşı zafer ilan ettiği ve görüşmenin Putin'in bölgede artan nüfuzunun göstergesi olduğu yorumu yapıldı.

ARALIK

RUS TURİSTLER REKOR KIRDI

Rusya Tur Operatörleri Birliği (ATOR), Ocak-Kasım 2017 döneminde 4.2 milyon Rus turistin Antalya'da tatil yaptığını ve yeni bir rekora imza attığını açıkladı.

ATOR'un açıklamasına göre Ocak-Kasım 2017 döneminde Antalya'da tatil yapan Rusların sayısı 4.2 milyon ulaştı.

AKKUYU NÜKLEER SANTRALİ'NİN TEMELİ ATILDI

Akkuyu Nükleer Santrali'nin temel atma töreni, 10 Aralık'ta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı Fatih Dönmez ve Rusya Devlet Nükleer Enerji Kurumu (Rosatom) Başkanı Aleksey Lihaçev'in katılımıyla gerçekleştirildi. Temel atma töreninde düzenlenen basın toplantısında konuşan Fatih Dönmez, Akkuyu'nun inşası için nihai lisansın Mart ayında verileceğini belirtti. Santralin 1.200 megavatlık ilk ünitesinin 2023 yılında faaliyete geçmesi hedefleniyor.

PUTİN VE ERDOĞAN, 7. KEZ BULUŞTU

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu yıl içerisindeki 7. yüz yüze görüşmeleri için başkent Ankara'da bir araya geldi.

Putin'in Ankara'da Erdoğan'la görüşmesi, ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıması ardından bölgede gerilimin devam ettiği bir döneme denk geldi.

Rus liderin Ankara'daki temasları ayrıca, Putin'in, Suriye'nin Lazkiye kentinde 2015'te kurulmasından beri ilk kez ziyaret ettiği Rus hava üssü Hmeymim'de Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'la ve Mısır'ın başkenti Kahire'de Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi ile yaptığı görüşmeyi izledi.

Ortak basın toplantısında Trump'ın Kudüs kararını eleştiren liderler, kararın bölgedeki istikrarsızlığı derinleştireceğine vurgu yaptı.

Putin, Suriye'deki durumun da ele alındığını ve ülke topraklarının neredeyse tamamının teröristlerden kurtarıldığını söyledi.

​Rusya lideri, "Suriye Ulusal Kongresi'nin önümüzdeki yılın başında görüşmesini konuştuk. Katılımcıları, Suriye'nin devlet yapısını, yeni anayasayı ve BM denetiminde seçimlerin yapılmasını görüştük" dedi ve gerilimi azaltma bölgeleri konusunda çabalarından dolayı Erdoğan'a bir kez daha teşekkür etti.

Erdoğan da ikinci bir Soçi zirvesinin toplanacağını belirterek, "Astana garantörleri olarak Cenevre'deki sürece katkı sağlayacağız" diye konuştu.

ERDOĞAN'DAN PUTİN'E KUDÜS TEŞEKKÜRÜ

Erdoğan ayrıca, ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti kabul etmesi sonrası, Türkiye'nin sunduğu karar tasarılarına hem BM Güvenlik Konseyi'nde hem de BM Genel Kurulu'nda desteklerinden dolayı Putin'e teşekkür etti.

RUSYA, TÜRKİYE VE İRAN ÇALIŞMA GRUBU KURMA KONUSUNDA ANLAŞTI

Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenen barış görüşmelerinin 8. turu sonucunda, garantör ülkeler olan Rusya, Türkiye ve İran, Suriyeli tarafların tutsak takası yapması için bir çalışma grubu kurulması konusunda anlaştı.

Astana'da üç garantör ülke Rusya, Türkiye ve İran'ın kabul ettiği bildiriye göre, Suriye'de çatışan taraflar arasında güvenin sağlanması için kurulacak çalışma grubu, tutukluların ve kaçırılanlar ile ölen kişilerin cesetlerinin takas edilmesi, ayrıca her iki taraftan kaybolanların bulunmasıyla ilgilenecek.

TÜRK AKIMI'NIN 2 KOLUNUN 650 KİLOMETREDEN FAZLASI TAMAMLANDI

26 Aralık itibarıyla Rus enerji şirketi Gazprom'un inşa ettiği Türk Akımı projesinin her iki kolunun 650 kilometreden fazlası tamamlandı.

Gazprom Başkanı Aleksey Miller, "Bu yıl Türk Akımı projesi çerçevesinde bizim için çok önemli bir yıl oldu. Rusya'nın kıyılarında (Türk Akımı) doğalgaz hattının deniz kısmının iki kolunun yapımına başladık, şimdiyse Türkiye'nin münhasır ekonomik bölgesinde çalışmalara devam ediyoruz. Bugün itibarıyla gaz boru hattının 650 kilometresinden fazlasını tamamladık ve bu, iki kolda da Türk Akımı'nın deniz kısmının yüzde 35'ten fazlasına tekabül ediyor" ifadelerini kullandı.

S-400 FÜZELERİ İÇİN SON İMZALAR ATILDI

Bu arada, Rusya'nın Türkiye'ye, dünyada kullanımda olan en iyi hava savunma sistemlerinden biri olarak gösterilen S-400 füzeleri teslim etmesine ilişkin anlaşmaya mühür, yılın son günlerinde vuruldu. Nitekim Rusya ve Türkiye, S-400 füzeleri için nihai anlaşmayı 29 Aralık'ta Ankara'da imzaladı. Bu, Türkiye S-400 bataryalarına sahip ilk NATO ülkesi olacağı anlamına geliyor.
Daha önceyse, Türkiye'ye dört S-400 bataryası teslim edilmesini öngören anlaşmanın değerinin 2.5 milyar dolar olduğu açıklanmıştı. Rusya'dan yapılan açıklamalara göre, Türkiye, füze kontratının yüzde 45'inin avans şeklinde, yüzde 55'ini ise Rusya'nın vereceği kredi ile ödeyecek.

Türk-Rus ilişkilerinde bu yıl oluşan tablo, 2018'de Moskova ve Ankara'nın yakınlaşmaya devam etmesini ummak için güçlü bir zemin oluşturdu. Genel kanı, Putin ve Erdoğan'ın önümüzdeki yıl temasları sıklaştıracağı ve ilişkilerin seviyesini daha yükseğe çıkaracağı, ekonomik ve ticari ilişkilere de ivme kazandıracağı yönünde.

Soçi'de yapılacak olan Suriye Ulusal Diyalog Kongresi, 2018'de Rusya ve Türkiye'nin Suriye'deki işbirliğinin en önemli gündem maddelerinden biri olacak. Moskova ve Ankara'nın Tahran'la birlikte Soçi'de kat edeceği yol, hem ikili hem de bölgesel politikalar açısından belirleyici etkenlerden biri olacak gibi gözüküyor.