Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, 4 yılın ardından ilk kez yurtdışı ziyareti yaparak Moskova’ya gitti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşen Esad’ın bu ziyareti uluslararası kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Ziyaretin detaylarına ilişkin henüz bilgi sızmadı ancak Suriyeli gazeteci Safa Muhammed “bu ziyaretin bölge ülkelerinde ve uluslararası platformda Suriye meselesine dair politika değişikliği sinyallerinin gelmeye başladığı bir dönemde gerçekleştiğini” söyledi. Muhammed’e göre, “Rusya’nın Esad ziyaretinden önce aralarında ABD, Suudi Arabistan, Katar, Türkiye gibi bölge ülkelerinin olduğu birçok ülke ile Suriye meselesini görüşmesi” dikkatlerden kaçmamalı.
Rusya’dan, Suriye’nin resmi yardım talebinin ardından ülkede hava saldırıları düzenlemeye başladığından beri “siyasi çözüm süreci için girişimlerin sürdürdüğünü” belirten birçok açıklama geldi. Yine Suriye içinde “Rusya’nın hava saldırılarının ülkede sahadaki çatışmalı süreci dengelemesini ve siyasi çözüm süreci için uygun zemin oluşturulmasını amaçladığı” değerlendirmeleri yapıldı. Suriye’de bir taraftan hava saldırılarını sürdüren Rusya diğer taraftan ABD başta olmak üzere Suriye sorununa taraf olan ülkelerle siyasi temaslarını yoğunlaştırdı.
‘RUSYA ÇÖZÜM KONUSUNDA KARARLI'
Muhammed, “Suriye’deki terörün sınırlarını aşarak bölge ülkelerine yayılmaya başladığını ve Avrupa ülkelerine kadar ulaştığını, bu nedenle Suriye meselesine dahil olan ülkelerden siyasi çözümün sağlanması konusunda benzer söylemlerin gelmeye başladığını” savunuyor.
Siyasi çözümün nasıl sağlanacağı konusunda fikir birliği olsa da, çözüm formülü ve bu formülün nasıl uygulanacağı konusunda zaman zaman birbirine zıt politikalar öne çıkabiliyor. Suriye’deki krizin sonlandırılması için şimdiye kadar öne sürülen birçok siyasi ve askeri girişim başarısızlıkla sonuçlandı. Etkili ve çok yönlü bir şekilde Suriye krizine dahil olması ile birlikte yeni bir dönemin başladığı değerlendirilse de Rusya’nın nasıl bir çözüm süreci formülü ortaya koyacağı henüz belirginleşmemişti.
“Rusya’nın Suriye’de siyasi çözümün sağlanması için kararlı olduğunu” savunan Muhammed’e göre, “Rusya, siyasi çözüm sürecini başlatmak istiyor ve Esad’ın çözüm sürecinde çok önemli olduğunu biliyor. Esad halk desteği olduğu için Rusya’nın siyasi çözüm planında kırmızı çizgisi ve Rusya son ziyaret ile bunu alenen gösterdi”.
Ülke içinde siyasi yapının yeniden dizaynı için çeşitli girişimler ortaya koyulsa da Suriye’de neredeyse 5 yıldır bir vekalet savaşı devam ediyor. Savaşa taraf olan ve çeşitli silahlı grupları destekleyen ülkelerin çözüm konusunda uzlaşmaması halinde iç siyasi yapının dengelenmesi pek mümkün görünmüyor. Vekalet savaşı yürüten ülkelerle Esad’ın Devlet Başkanı olarak kaldığı Suriye arasında iletişim kanallarının nasıl açılacağı da muamma ancak Rusya’nın devreye girmesinden sonra asgari düzeyde de olsa uzlaşı sağlanabileceği öne sürülüyor.
“Suriye’de hiç kimse Suudi Arabistan ya da Katar gibi ülkelerin adını bile duymak istemiyor. Bu insanlar büyük bedeller ödedi, siyasi çözüm sürecinde karar sahibi olanlar da yine bu insanlar ancak dış politika ahlaka değil çıkarlara dayalı” diye konuşan Muhammed, ülkedeki vekalet savaşına taraf olan ülkelerin de savaşın bitmesi konusunda ortak tutum içinde olması gerektiğini söyledi.
‘ZİYARETİN TEMEL ESASI SİYASİ ÇÖZÜM’
Suriyeli gazeteci Ziyad Ğısın da “Esad’ın Rusya ziyaretinin Suriye-Rusya devletlerarası teması ve ziyareti olarak değerlendirilmesi gerektiğini” savunuyor. Ğısın’a göre, “Suriye ve Rusya arasındaki askeri ve ekonomik işbirliği gibi süreçler zaten yürüyor. Bu süreçleri yürüten diplomatlar ve bürokratlar bir süredir yoğun bir mesai yürütüyor. Bu nedenle, Esad’ın ziyaretini ve Moskova’daki görüşmelerin temel esasını siyasi süreçlerin formüle edilmesi ve siyasi çözümün sağlanması oluşturdu.”
Ğısın, “Bazı ülkelerin siyasi çözümü ‘yönetim gitsin, Esad gitsin’ talepleri ile sınırlı ve onlara göre siyasi çözüm süreci Esad’ın ya da yönetimin gitmesi halinde başlayabilir. Ancak Rusya için “Esad’ın gitmesine ya da kalmasına karar verecek olan Suriye halkıdır ve siyasi çözüm formülü halkın taleplerini karşılayacak şekilde oluşturulmalı.”
‘HALK DESTEĞİ OLMASA, RUSYA ESAD’I KOLTUKTA TUTAMAZ’
“Rusya’nın Esad’ı desteklediği” yönündeki yaklaşımlara katılmayan Ğısın, “Halkın desteği olmasa hiç kimse diğerini koltuğunda tutamaz. Rusya’nın desteği Esad’ın şahsına değil, ülkeyi devlet başkanı olarak temsil eden ve halk nezdinde desteği olan kişiye…” dedi. Rusya’nın “Esad’ın halka rağmen devrilmesi halinde ülke içi dengenin sarsılacağını bildiğini” savunan Ğısın, “Rusya bu konuda bir kere taviz verirse devamı gelir. Bugün halk desteği olan devlet başkanı gider, yarın bir ülkenin dayattığı biri başkan olur, diğer gün ülke bölünür. Bu nedenle Esad, Rusya için kırmızı çizgi” diye konuştu.
Esad’ın Moskova ziyareti Suriye’deki bütün gazetelerin manşetinde yer aldı. Bilinen gazetelerden El Vatan, ziyareti "Yıllar sonra Moskova'ya ilk ziyaret. Davet Moskova'dan" başlıkları ile duyurdu. Haberde, Esad'ın "askeri planların ve harekatların siyasi bir süreci gözeterek yapılması gerektiği" yönündeki ifadelerine vurgu yapıldı. Putin'in Suriye'de siyasi çözümün halkın iradesi doğrultusunda sağlanması gerektiği ifadeleri öne çıkarılırken "Suriye'de halk dışardan müdahale edilmeyen çözüm istiyor" ifadesi manşette kullanıldı. Gazetenin ilk sayfasındaki haberler arasında, "terörle mücadelenin ancak siyasi çözüm sağlanması halinde başarıya ulaşabileceği" yorumunun yapıldığı bir haber de bulunuyor. Ancak haberlerdeki siyasi çözüm ifadesi ile ağırlıklı olarak "Suriye'deki savaşa dahil olan ülkelerin çözüm konusunda mutabık olması" kastediliyor.
Teşrin ve Sevra gazetelerinde de Esad-Putin görüşmesinde "halkın iradesini esas alan bir çözüm sürecinin vurgulandığı" aktarılıyor.
Suriye televizyonlarında da ziyaretin “ülkede siyasi çözümün sağlanması için önemli bir adım olduğu” değerlendirmeleri öne çıkarken, Rusya’nın çözüm önerisinin “Esad’sız bir siyasi süreci kabul etmediği ve Esad’ın Moskova’ya daveti ile bu mesajın açık şekilde verildiği” yorumları yapıldı.
Safa Muhammed: 22 yıldır gazetecilik yapan Safa Muhammed, 2003’te Irak’ın işgali ve 2006 yılındaki Lübnan-İsrail savaşını izledi. 2011 yılında başlayan Suriye krizi sürecinde silahlı gruplar tarafından tehdit edilen Muhammed’in arabasına yerleştirilen bomba nedeniyle oğlu yaralandı.
Ziyad Ğısın: 15 yıldır gazetecilik yapan Ziyad Ğısın, Lübnan merkezli El Ahbar’da da yazıyor.
